توجه به بهداشت غذایی راهکار مهم برای جلوگیری از ابتلا به وباست

اگرچه بیماری وبا بیشتر در کشورهای همسایه گزارش شده است اما با توجه به ابتلای حدود ۴۰ نفر در کشور به این بیماری و قرار گرفتن در روزهای گرم تابستان، نگرانی از شیوع آن در برخی استان ها بویژه استان های مرزی و گردشگرپذیر از جمله استان اردبیل که همه ساله در این فصل میزبان گردشگران بی شماری از کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان و سایر استان‌های کشور است، همچنان وجود دارد.

 در این زمینه با دکترمحمد جعفرزاده معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل گفت و گویی انجاده ایم که در پی می‌خوانید.

- آقای دکتر به عنوان نخستین سئوال بفرمایید منشأ این بیماری چیست و چه طیفی از گروه‌های سنی را بیشتر درگیر می‌کند؟

وبا یک عفونت اسهالی حاد است که با خوردن آب یا غذای آلوده به باکتری ویبریوکلرا ایجاد می‌شود، این بیماری می‌تواند تمام گروه‌های سنی از کودک یکساله تا فرد ۸۰ ساله را درگیر کند و نمی‌توان در این زمینه مرزی قائل شد.

- با توجه به پیشرفت‌های پزشکی در درمان قطعی برخی بیماریها، انتظار می‌رفت، این بیماری در عصر حاضر به طور کاملاً ریشه‌کن شده باشد اما چرا اینگونه نشد؟

برخی از بیماری ها با توجه به رشد دانش پزشکی و درمان های نوظهور به طور قطعی درمان می‌شوند اما این به معنای ریشه‌کنی مطلق نیست. در مورد وبا نیز اگرچه میزان ابتلا و درگیری انسان در مقایسه با گذشته بویژه گذشته‌های دور به طرز چشمگیری کاهش یافته اما به دلایلی مانند رشد شهرنشینی و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از صنعتی شدن و ... این بیماری هنوز یک تهدید جدی برای سلامت عموم محسوب می‌شود. بر اساس آخرین گزارشات محققان، سالانه حدود۴ میلیون نفر در دنیا، گرفتار این بیماری می‌شوند و حتی بیش از ۲۰۰ هزار نفر نیز جان خود را از دست می‌دهند؛ این در حالی است که می توان با رعایت بهداشت غذایی و بهداشت فردی و از همه مهمتر درمان بموقع مانع از درگیری بیشتر بیماری و حتی مرگ و میر شد.

- فرمودید بهداشت غذایی، آیا پرهیز از غذاهای سرد و فست فود عامل مهم در جلوگیری از ابتلا به این بیماری است؟

به هر حال غذاهای گرم، از امنیت غذایی بیشتری برخوردارند، اما نکته اینجاست که باید مواد غذایی مصرفی از جمله سبزیجات، میوه‌جات، صیفی‌جات و ... از هرگونه آلودگی عاری باشند، به این معنی که در این فصل و البته در تمام فصول این مواد غذایی به درستی شسته و ضدعفونی شوند، آب مصرفی، آب بهداشتی باشد و از خوردن آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها بویژه در ایام سفر و همینطور روزهایی که با وقوع سیلاب و خطر آلودگی آب مواجه هستیم، به شدت پرهیز شود.

- با توجه به تشابه علائم بسیاری از بیماری‌ها و احتمال خطای افراد در تشخیص بیماری، در چه مواردی باید نسبت به ابتلا به بیماری وبا مشکوک باشیم و به پزشک مراجعه کنیم؟

از آنجایی که این بیماری با دسترسی ناکافی به آب آشامیدنی بهداشتی و سیستم جمع‌آوری فاضلاب مناسب ارتباط تنگاتنگی دارد، افراد باید نسبت به این مسأله حساس باشند، در گام بعدی آنچه اهمیت می‌یابد، آگاهی نسبت به سرایت‌پذیری بالای این بیماری این بیماری است. در مجموع، اسهال آبکی متوسط و شدید، استفراغ بدون حالت تهوع قبلی، عطش فراوان و گرفتگی پشت ساق پا می‌تواند از مهمترین علایم بیماری وبا باشد.

- این بیماری تنها از طریق خوردن و آشامیدن غذا و آب ناسالم ایجاد می‌شود؟

خیر، علاوه بر موارد گفته شده، این بیماری می‌تواند از طریق دست‌های آلوده، تماس با مواد دفعی، استفراغ بیماران و یا هرگونه وسایل آلوده به مدفوع بیمار منتقل شود.

- آیا واکسن خاصی برای این بیماری تعبیه شده است؟

واکسن وبا جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت وبا که ناشی از نوعی باکتری خاص (V.colerae) است، استفاده می‌شود و این واکسن جزء پوشش واکسیناسیون کشوری نیست و مخصوص بزرگسالانی است که به مناطق شایع عفونی سفر می‌کنند؛ این واکسن حاوی باکتری‌های زنده ضعیف شده است که با دریافت خوراکی آن حداقل ده روز قبل از سفر،  از بدن در برابر باکتری‌های ایجادکننده بیماری وبا محافظت می‌کند.

- پیشنهاد خاصی برای مهار این بیماری دارید؟

اینکه تصور کنیم، بیماری وبا برای همیشه ریشه‌کن شود، تصور درستی نیست چرا که در هر حال امکان آلوده شده آب و غذا و از همه مهتر سفر به کشورهای دیگر و خوردن و آشامیدن هرگونه مواد غذایی و آشامیدنی در آن کشورها وجود دارد اما نکته اینجاست که باید مقوله امنیت غذایی را در تمام روزها بویژه حین سفر مد نظر قرار دهیم و از خوردن و آشامیدن غذاهای نامطمئن پرهیز کنیم. بهداشت فردی به معنای شست و شوی مداوم دست‌ها در حین سفر و انجام کارهای روزانه ضرورتی است که مردم نباید از آن غافل شود. علاوه بر این موارد، پیشگیری و کنترل این بیماری نیازمند بکارگیری برنامه‌ای چندبخشی و ترکیبی مشتمل بر اجرای نظام مراقبت، تامین آب سالم، دفع بهداشتی فاضلاب و رعایت اصول بهداشتی و از همه مهتر فرهنگ سازی در خصوص توجه به مقوله امنیت غذایی به عنوان ضامن سلامتی انسان است.